Gatunek opisał: Rok opisania: Nie wymaga rejestracji

Nazwa łacińska:	Testudo hermanni
Nazwa polska:	Żółw grecki
Synonimy / nazwy nieaktualne:	Brak
Typ żółwia:	Żółw lądowy
Typ terrarium:	Tropikalne
Wygląd:
Biotop:
Temperatura °C:
Wilgotność powietrza %:
Wielkość terrarium:	Nie dotyczy
Żywienie:
Długość życia:
Aktywność:	Dzienna
Zachowanie:
Temperament:	Łagodny
Częstość rozmnożenia:	Sporadyczne
Rozmnażanie:
Zimowanie:
Zdrowie:	np szczególnie narażony na piramidowanie, itd
Trudność hodowli:	Gatunek łatwy w hodowli

Cites: Został objęty II załącznikiem, także wymaga rejestracji.
Synonimy: Żółw grecki, Testudo hermanni, Hermann’s Tortoises (Żółw Hermana) Systematyka:

Królestwo: Animalia
Podkrólestwo: Histozoa
Typ: Chordata
Podtyp: Reptilia
Gromada: Anapsida
Rząd: Testudines
Podrząd: Testudinidae Nadgodzina: Chelonioidea
Rodzina: Cheloniidae
Podrodzina: Testudininae
Rodzaj: Testudo
Gatunek: Testudo hermanni Podgatunek: Testudo hermanni hermanni
Testudo hermanni boettgeri

Klasyfikacja: Gmelin 1789

Jeden z najczęściej hodowanych gatunków żółwi w naszych domach z powodzeniem w nich rozmnażany. Na początku gatunek ten zostawał sprowadzany w celach kulinarnych w okresie II Wojny Światowej, pozwolę przytoczyć sobie cytat z książki Janiny Siwkowskiej „Moje żółwie”: „(…)okazało się, że Niemcy sprowadzili sobie z Grecji ileś tam wagonów żółwi na zupę i że coś z tego transportu nielegalnie wyciekło na rynek, no i że właśnie dzisiaj, dzisiaj był to jakiś letni dzień 1943 roku, że właśnie dzisiaj tu i ówdzie na ulicach i placach przygodni kupcy sprzedają żółwie i to po dosyć niskiej cenie.” Właśnie w taki sposób gatunek ten trafił na polski rynek i później stał się jednym ze zwierząt domowych. Za nim jednak do tego doszło musiały zginąć kilka tysięcy osobników ( nie przesadzam!), jako składniki słynnej zupy żółwiowej lub po prostu jako egzotyczne źródło mięsa. Poza tym panująca wiedza o hodowli tych gadów krążąca po właściwie całym świecie powodowała, że żółwie te były hodowane luźno w mieszkaniu i karmione warzywami, owocami, a nawet makaronem itp. przerażającymi produktami. Niektóre mity w hodowli krążą do dzisiaj jeszcze wśród sprzedawców w sklepach zoologicznych, a niektóre widnieją w książkach. Okres, kiedy żółwie greckie były tanio dostępne zakończył się 3 marca 1973 roku, kiedy gatunek ten został wpisany do II załącznika CITES. Cena pojedynczych szt. drastycznie skoczyła, gdyż teraz wszystkie legalnie oferowane osobniki pochodzą z przychówku rozmnażanego w niewoli.

Długość życia

Żółwie słyną z swej długowieczności jednak na długość życia w hodowli wpływają różne czynniki np. dieta, warunki życia osobnika ( czy posiada własne terrarium czy samotnie spaceruje po mieszkaniu i śpi pod kaloryferem). Dlatego aby umożliwić przeżycie naszemu podopiecznemu jak najdłużej lat pod naszym okiem należy zapewnić mu jak najlepsze warunki. Przy dobrych warunkach w niewoli gatunek ten jest w stanie przeżyć ponad 40 lat, natomiast w naturze niestety nie ustalono przeciętnej długości życia tego gatunku.

Wygląd

Gatunek posiada umiarkowanie wysklepiony karapaks, plastron natomiast jest płaski nie biorąc pod uwagę czwartego i piątego rzędu tarczek u samców. Ubarwienie karapasku może być jasnożółte, jasnobrązowe lub nawet oliwkowobrązowe, z ciemnobrązowymi lub czarnymi plamami na zewnętrznych i brzeżno-bocznych krawędziach każdej tarczki. Plastrom natomiast przyjmuje barwę jasno żółtą z czarnymi pasami biegnącymi wzdłuż krawędzi bocznej. Nieosłonięte części ciała mają barwę szarą lub jasno oliwkową pozbawioną plam.

Długość karapaksu dorosłego osobnika zazwyczaj nie przekracza 25 cm, chociaż zdarzają się osobniki, które mają nawet 36 cm. Wielkość osiągana przez poszczególne podgatunki jest różna Testudo hermanni hermanni osiąga zazwyczaj 15-20 cm, natomiast Testudo hermanni boettgeri 20-25 cm, a niektóre osobniki tego podgatunku mają nawet ponad 30 cm.

Aktywność

Gatunek aktywny jest w ciągu dnia, żeruje we wczesnych godzinach rannych i tuż przed zachodem słońca. Chętnie wygrzewa się na słońcu jednak największe upały spędza zagrzebany w podłożu. W naturze żółwie te wykazują dwa okresy wzmożonej aktywności: pierwszy trwa od przebudzenia z zimowania do czerwca, kiedy to żółwie zazwyczaj przechodzą w krótkotrwały sen letni, a następny trwa od września do kolejnego zimowania. Żółw grecki jest bardzo ciekawskim zwierzęciem lubiącym się wspinać i zakopywać w podłożu. Poza tym mimo swoich usztywnionych nóg szybko chodzi, tak, więc należy bardzo czujnie go obserwować podczas letnich spacerów oraz pamiętać o zabezpieczeniu wybiegu przed ucieczka naszej pociechy.

Występowanie

Gatunek ten zamieszkuje Półwysep Bałkański, południową część Półwyspu Apenińskiego, południową Francje, część Hiszpanii, Korsykę i Sardynię. Spotyka się go również na Balearach, w wschodniej części Turcji, w północnej części Bułgarii i Rumuni, oraz w krajach byłej Jugosławii.

Biotop

Żółw grecki zamieszkuje suche, czasami nawet kamieniste tereny pokryte trawiastą roślinnością. Jego występowanie w górach sięga aż do 700 m n.p.m. Różnice odróżniające Testudo hermanni od Testudo graeca: Te dwa gatunki są często ze sobą mylone gdyż właściwie oba są zewnętrznie bardzo do siebie podobne. Co zabawne jak widać z nazwy łacińskiej to Testudo graeca jest prawdziwym żółwiem greckim, natomiast Testudo hermanni to porostu żółw Hermana. Po pierwsze Testudo hermanni nie posiada modzeli na udach, czyli rogowych guzków, które ma Testudo graeca (3). Poza tym żółw grecki w przeciwieństwie do żółwia mauretańskiego (śródziemnomorskiego) posiada rogowy kolec znajdujący się na końcu ogona (2). Kolejną cechą odróżniającą te dwa gatunki jest zazwyczaj podzielona tarczka nadogonowa u Testudo hermanni (1), niestety zdarza się linia podziału tarczki bywa zatrata i przez to może być niewidoczna. Należy pamiętać, że żółw mauretański osiąga większe rozmiary, średnio osiągając 30 cm.

Podgatunki

Cecha/Podgatunek	Testudo hermanni hermanni	Testudo hermanni boettgeri
Wielkość	Osiąga zazwyczaj 15-20 cm	20-25 cm, a niektóre osobniki nawet ponad 30 cm
Kształt czarnych plamek na plastronie	Tworzą dwie nieprzerwane czarne wstęgi ciągnące się od tarczek szyjnych do tarczek odbytowych.	Każda plama jest oddzielona do innej tarczki i nie tworzą już tak jednolitej całości.
Długość szwów między tarczkami piersiowymi i między tarczkami udowymi	Posiada krótszy szew pomiędzy tarczkami piersiowymi od szwu pomiędzy taczkami udowymi.	Posiada dłuższy szew pomiędzy tarczkami piersiowymi od szwu pomiędzy tarczkami udowymi.

Temperatura

Aby zapewnić odpowiednią temperaturę i wilgotność należy podzielić terrarium na dwie strefy: suchą i gorącą oraz chłodną i wilgotną. W strefie suchej i gorącej powinna panować temperatura 35°C do 40°C- służy ona do wygrzewania się gada. Strefa chłodna i wilgotna to miejsce gdzie żółw będzie odpoczywał. W tej strefie temperatura musi wynosić około 26°C.

Wilgotność

Wilgotność w strefie suchej i gorącej powinna wilgotność sięgać 50%. W strefie chłodnej i wilgotnej wilgotność utrzymujemy na poziomie około 70%. Dobrze jest też raz dziennie (rano) spryskać terrarium wodą o temperaturze pokojowej, co da efekt porannej rosy.

Oświetlenie

Oświetlenie jest ważnym elementem, które zapewni żółwiowi dobre samopoczucie. Przy minimalnym oświetleniu żółwie stają się apatyczne, więcej śpią i słabnie ich apetyt. Dlatego należy zapewnić zwierzęciu dostęp do światła przez około 12 godzin dziennie. W tym celu montujemy w terrarium żarówkę grzewczą (typu lustrzanka) o mocy np. 40 W. Bezpośrednio pod żarówką temperatura powinna utrzymywać się w granicach 35°C do 40°C. Co do oświetlenia, to bardzo ważną rolę spełniają świetlówki emitujące promienie UVB i UVA, które zawieszamy w terrarium na wysokości około 30 centymetrów od podłoża. Świetlówki są niezbędne do syntezy witaminy D3 w skórze, co pozwala na lepszą przyswajalność wapnia. Jednak należy pamiętać, że nawet najlepsze oświetlenie nie zastąpi światła emitowanego przez promienie słoneczne.

Terrarium

Wielkość

Bardzo ważnym czynnikiem w hodowli żółwia greckiego jest terrarium. Musimy pamiętać, że budując „żółwi dom” należy stworzyć warunki jak najbardziej zbliżone do naturalnych. Najbardziej polecanym terrarium jest terrarium odkryte – typu szuflada. Może ono być wykonane z dowolnego materiału, który jest odporny na wilgoć i pozwoli na jego łatwe czyszczenie np. płyta OSB lub płyta meblowa. Wielkość musimy dostosować do rozmiaru żółwia. Minimalne wymiary to: - długość: 8 X długość pancerza, - szerokość: 4 X długość pancerza, - wysokość: około 50cm. Jednak starajmy się, aby terrarium było większe niż podane minimalne wymiary. Należy również pamiętać, że bardzo dobrym rozwiązaniem dla tego gatunku jest jego hodowla w specjalnie zbudowanym i zabezpieczonym wybiegu zewnętrznym. Na takim wybiegu żółwik może przebywać od późnej wiosny do wczesnej jesieni.

Wystrój terrarium

Głównym czynnikiem wystroju naszego terrarium jest podłoże. Nie może ono pleśnieć, pylić i powinno zapewnić żółwiowi możliwość zakopania się. Najlepszym podłożem spełniającym powyższe warunki jest darń wycięta z łąki, kora sosnowa i siano. Podłoża te można połączyć razem, przez co terrarium przypomina naturalne warunki naszego pupila i wygląda bardzo estetycznie. W „żółwim domku” powinna również znaleźć się budka, która zapewni zwierzęciu schronienie. Można ją wykonać np. ze sklejki lub płotka ogrodniczego. Funkcje domku z powodzeniem może spełniać ceramiczna doniczka dostosowana do wielkości żółwia lub korzeń znaleziony w lesie. Nie możemy też zapomnieć o baseniku z letnią wodą, którą gadzina wykorzysta do picia (woda musi być wymieniana codziennie), a także pojemnikach na pokarm i płaskich kamieniach, które umożliwią ścieranie pazurów. Dodatkowym wyposażeniem mogą być sztuczne lub żywe rośliny zawieszone na ściankach terrarium.

Żywienie

Najważniejszym elementem w hodowli żółwia jest odpowiednia dieta. Żółwie greckie są zwierzętami roślinożernymi, zatem komponując ich dietę należy wziąć pod uwagę naturalne przyzwyczajenia gada. Dieta ta powinna być niskobiałkowa i niskowęglowodanowa, bogata w błonnik i wapń. Tylko taka dieta zapewni zwierzęciu powolny wzrost, co jest objawem korzystnym, ponieważ powoduje powolny i równomierny wzrost kośćca (przyczynia się do małych i równomiernych przyrostów, a pancerz jest gładki, bez oznak piramidowania tarczek). Głównym elementem pożywienia u Testudo są: trawy, chwasty, liście i kwiaty, takie właśnie pożywienie powinien otrzymywać nasz pupil. Do najpopularniejszych roślin występujących na naszych łąkach i nadających się jako składnik diety żółwia należą: - mniszek lekarski wraz z kwiatami, - koniczyna biała i czerwona wraz z kwiatami, - babka szerokolistna i lancetowata, - młode listki pokrzywy, - powój polny, - pięciornik gęsi, - czosnek niedźwiedzi, - fiołek polny, - liście truskawek, jeżyn, porzeczki, wierzby i morwy, a także liście i kwiaty hibiskusa. Z warzyw i owoców można podać: cykorię, ogórka, pomidora, melona, truskawki, marchewkę, roszpunkę i rukolę. Należy je jednak podawać okazjonalnie i w małych ilościach i bardzo rzadko, jako dodatek smakowy najlepiej w zimie, kiedy ciężko o inny pokarm. Raz na tydzień przygotowany pokarm posypujemy wapnem (np. ostercal lub sepia). Niedopuszczalne jest karmienie żółwi owocami i warzywami o wysokiej wartości węglowodanów, a także mięsem, serem, makaronem, oraz karmą dla psów i kotów (zbyt duża ilość białka). Produkty te powodują nadmierny wzrost, co objawia się krzywicą i deformacjami pancerza, oraz prowadzą do niewydolności wątroby i nerek. Bardzo często żółwie są karmione gotowymi mieszankami typu Biorept. Jest to pokarm również nieodpowiedni i szkodliwy dla zwierzęcia. Zawiera duże ilości białka, węglowodanów oraz witamin, których proporcje są mocno zawyżone. W skład tej mieszanki między innymi wchodzą: mięczaki, skorupiaki, tłuszcze, ryby i produkty rybne, co jest zbędnym i szkodliwym składnikiem w diecie żółwia lądowego.   Jeśli z jakiegoś powodu nie zimujemy żółwia, to należy mu zapewnić odpowiednią dietę, która znacznie różni się od diety wiosenno – letniej. W zimie karmimy żółwie z przewagą suszu. Rośliny można nazbierać latem i ususzyć, lub wykorzystać gotowe zestawy dostępne w sklepach. Najczęściej żółwie odmawiają jedzenia suszu, dlatego należy je do tego przygotować. Wraz z końcem lata świeży pokarm mieszamy pół na pół z suszem. W ciągu następnych dni zmniejszamy ilość zieleniny, a zwiększamy ilość suszu. Pamiętajmy, że odpowiednio zbilansowana dieta pozwoli cieszyć się zwierzęciu dobrym zdrowiem i długim życiem.  

Dymorfizm płciowy

Samce żółwi greckich są mniejsze od samic. Ogon jest długi i gruby sięgający uda. Kloaka jest bardziej odsunięta od podstawy ogona a plastron jest wklęsły na odcinku czwartych i piątych tarczek.. Dojrzałość płciową osiągają w wieku 8-10 lat. Samice są większe, ogonek jest krótki a plastrom jest w całości płaski. Dojrzałość płciową osiągają później niż samce, bo w wieku ok. 12 lat.

Rozmnażanie

Łączymy żółwie na wybiegu. Spotkania gadzinek powinny być kontrolowane, ponieważ brutalne zaloty samca mogą poważnie zranić samicę. Niektóre samice też zachowują się agresywnie w stosunku do samców. Podczas zalotów samiec okrąża samicę i gryzie ją w kończyny i głowę. Samiczki składają od 3 do 12 jaj po około sześciu tygodni od kopulacji. Podczas ciąży należy jak najbardziej urozmaicić dietę i podawać gadzinie dodatkową porcję wapna. Krótko przed złożeniem jaj samica robi się bardzo niespokojna, próbuje wydostać się z terrarium, przekopuje ściółkę w celu znalezienia dogodnego miejsca na złożenie jaj. Musimy jej to umożliwić, ponieważ brak miejsca i stres samicy może spowodować zaparcie jaj w jajowodach, co jest sytuacją niebezpieczną (może prowadzić do śmierci zwierzęcia). Najlepszym rozwiązaniem jest wyniesienie gadzinki na wybieg. Gdy go nie posiadamy, wystarczy spacer na dworze. Samica wybiera nasłonecznione miejsce, tam kopie dołek o głębokości kilkunastu centymetrów i składa jaja. Składanie jaj jest dużym wysiłkiem dla samicy, dlatego po złożeniu powinniśmy zapewnić jej dużą obfitość pokarmu i stały dostęp do wody.
Inkubacja: Po złożeniu przez samicę jaj należy delikatnie przenieść je do przygotowanego inkubatora. Musimy pamiętać, aby nie zmieniać pozycji jaj gdyż grozi to obumarciem zarodka. Jaja inkubujemy na suchym podłożu Np. piasku. Polecanym sposobem jest zakopanie jaja do połowy. Ten sposób pozwala na obserwowanie jaja możemy sprawdzić czy jajo jest zapłodnione, czy nie pleśnieje i nie gnije, a także umożliwia obserwacje zarodka. Umieszczonych w inkubatorze jaj nie wolno wyciągać, dotykać ani obracać. Obserwacji dokonujemy za pomocą zwykłej latarki skupiającej światło. Inkubacja trwa około 70 dni, choć zdarza się, że jej czas się wydłuża. Temperatura, jaka powinna panować w inkubatorze to 30-33C a wilgotność w granicach 85%. W ciągu pierwszego tygodnia inkubacji, jeśli jajo jest zapłodnione na jego równiku pojawia się biała banderolka, która z biegiem czasu rozprzestrzenia się na całą powierzchnie jaja. Po około 3 tygodniach można już zaobserwować pojawiające się naczynia krwionośne. W ciągu całego czasu inkubacji zapłodnione jajo zwiększa swoją wagę, co jest spowodowane pochłanianiem wilgoci przez pory w skorupce.

Zimowanie

W naturalnych warunkach żółwie greckie zimują cztery do pięciu miesięcy. Hibernacja przedłuża życie i korzystnie wpływa na rozmnażanie. Zanim podejmiemy decyzję o zimowaniu należy upewnić się, że żółw jest całkowicie zdrowy (nigdy nie zimujemy osobników chorych, z niską masą ciała, lub takich, które przeszły poważną chorobę w ciągu ostatniego sezonu). Do zimowania przygotowujemy żółwie przez cały sezon. Należy zapewnić im urozmaiconą dietę poprzez wypas na łące. Miesiąc przed planowanym zimowaniem zwierzę musi być odrobaczone. Wtedy też zaprzestajemy karmienia, obniżamy temperaturę i skracamy czas oświetlenia w terrarium. Bardzo ważną rzeczą jest, aby w tym czasie zwiększyć ilość kąpieli, dzięki czemu odpowiednio nawodnimy organizm żółwia i pozwolimy mu się wypróżnić. Po zakończeniu przygotowań, gdy zauważymy ograniczoną aktywność gada (żółw większość czasu przysypia) przenosimy go do odpowiednio przygotowanego zimownika. W tym celu wykorzystujemy gruby karton, lub drewnianą skrzynkę, którą wypełniamy do połowy styropianem, lub pogniecionymi gazetami. Na wierzch układamy pudełko, w którym będziemy hibernować zwierzę. Jako podłoże w pudełku możemy wykorzystać włókno kokosowe, ziemię organiczną do kwiatów, lub rozdrobniony mech torfowiec. Można te składniki stosować oddzielnie, lub wymieszać razem. Warstwa podłoża powinna być na tyle głęboka, aby umożliwiła żółwiowi zakopanie się. Pudełko, w którym będzie przebywało zwierzę należy przykryć tak, aby zapewnić odpowiednią wentylację i dopływ powietrza. Zimownik przenosimy do ciemnego pomieszczenia o temperaturze maksymalnie 8°C i zimujemy od 2 do 5 miesięcy. Dobrym rozwiązaniem jest też hibernacja w lodówce, która umożliwia obserwację żółwia, zastosowanie odpowiedniej temperatury i wilgotności. Możemy też wcześniej zauważyć niepokojące objawy, które mogą pojawić się podczas hibernacji. Metoda ta jest szczególnie polecana dla początkujących hodowców i tych, którzy zimują zwierzę po raz pierwszy.

Uwagi

- Gatunek ten wymaga sporego terrarium, które powinno jak najlepiej imitować jego naturalne środowisko życia. Dobrym rozwiązaniem jest także konstrukcja wybiegu w ogrodzie, w którym żółwie mogłyby spędzić wiosenno letni czas zażywając prawdziwych promieni słonecznych.

- Żółw ten wymaga wysokich temp. i dlatego należy zapobiegać przeciągom raz zbyt niskim temp., aby nasza pociecha się nie przeziębiła.

- Pamiętajmy, że dieta tych żółwi powinna być jak najbardziej zbliżona do naturalnych upodobań gada.

Decyzja o zakupie żółwia powinna być wcześniej porządnie przemyślana gdyż zwierzę może żyć w naszym domu nawet ponad 40 lat. Więc decydując się na zakup powinniśmy mieć na uwadze, czy będziemy w stanie zapewnić zwierzęciu należyte warunki za następne kilkanaście lat.

Opracowanie

Katarzyna W.